Co wpływa na uzależnienia? Uzależnienie dotknąć może każdego człowieka, ale są sytuacje, w których szczególnie jesteśmy na nie narażeni. Uzależnieniem nazywamy stan, w którym odczuwamy przymus wykonywania jakiejś czynności lub zażywania określonych substancji, zazwyczaj psychoaktywnych. Taki przymus może występować zarówno stale, jak i tymczasowo, ważne jest jednak to, że nie jest to czynność dobrowolna. Zrezygnowanie z niej wymaga zwykle pomocy, którą uzyskać możemy na przykład poprzez centrum psychoterapii i leczenia uzależnień. Warto nadmienić także, że uzależnienie jest stanem nabytym. Oznacza to, że nikt nie rodzi się już z uzależnieniem. Jest to zaburzenie, które nabyć możemy dopiero wraz z biegiem życia.
Co prowadzi do uzależnienia?
Uzależnienie to złożony stan, który może wynikać z wielu czynników, obejmujących zarówno aspekty biologiczne, psychologiczne, jak i środowiskowe. Biologicznie, niektóre osoby mają większą skłonność do uzależnień z powodu genetyki. Struktura i funkcjonowanie mózgu mogą wpływać na sposób reagowania na substancje psychoaktywne lub zachowania. Neuroprzekaźniki, takie jak dopamina, odgrywają kluczową rolę w poczuciu nagrody i mogą przyczyniać się do rozwoju i utrzymania uzależnienia.
Psychologiczne czynniki to m.in. problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak depresja czy zaburzenia lękowe, które mogą skłaniać jednostki do szukania ulgi w substancjach czy działaniach uzależniających. Brak umiejętności radzenia sobie ze stresem, trudności w regulacji emocji czy niskie poczucie własnej wartości również mogą prowadzić do uzależnienia. Środowiskowe aspekty, jak presja rówieśnicza, dostępność substancji psychoaktywnych, wsparcie społeczne i rodzaj wychowania, również mają wpływ na ryzyko uzależnień. Brak wsparcia lub negatywne wzorce zachowań w rodzinie mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju uzależnień.
Zrozumienie tych czynników jest kluczowe w prewencji oraz w projektowaniu skutecznych metod leczenia uzależnień. Wspieranie zdrowego stylu życia, dostęp do terapii oraz edukacja na temat zagrożeń związanych z uzależnieniami mogą znacząco zmniejszyć ich występowanie w społeczeństwie.
Jakie są objawy uzależnienia?
Często moment, w którym pojawia się uzależnienie nie jest dla nas do końca jasny, zwłaszcza jeśli jesteśmy osobą uzależnioną. Jest jednak kilka czynników, które należy wziąć pod uwagę, jeśli podejrzewamy uzależnienie u siebie lub bliskich.
Po pierwsze, uzależnienie często łączy się nieodzownie z syndromem abstynencyjnym występującym w momencie, gdy zrezygnujemy z danej czynności lub zażywania danej substancji. W zależności od przyjmowanej substancji objawy mogą być różne i skrajnie niebezpieczne. Możemy odczuwać drżenie mięśni, nudności, paść ofiarą wzmożonej potliwości, bezsenności, halucynacji, a nawet napadów drgawek padaczkowych. W takim przypadku bardzo trudno jest samodzielnie zrezygnować z zażywania konkretnej substancji, często szukamy więc pomocy w miejscach takich jak zamknięty ośrodek leczenia uzależnień.
Po drugie, uzależnienie wiąże się z tym, że dane zachowania szybko wchodzą nam w nawyk, stają się więc częste i regularne, a z czasem zajmują coraz większą część naszego życia.
Po trzecie, uzależnienie negatywnie przekłada się na różne aspekty naszego życia. Może wpędzić nas w kłopoty finansowe, rodzinne, zawodowe. Jeśli uzależnienie jest już tak zaawansowane, często decydujemy się na prywatny ośrodek terapii uzależnień – w innym przypadku trudno samodzielnie stanąć na nogi.
Jak powstają uzależnienia?
Jak już wiemy, uzależnienie nie jest czymś, z czym się rodzimy. Jest to coś, co nabywamy z biegiem naszego życia. Jednak jak to się właściwie dzieje? Okazuje się, że wyróżniamy obecnie trzy mechanizmy powstawania uzależnień. Są to:
- Mechanizm rozdwojonego ja,
- Mechanizm zaprzeczenia,
- Mechanizm regulowania uczuć.
Pierwszy z nich, mechanizm rozdwojonego ja, pojawia się wówczas, gdy pod wpływem jakichś środków psychoaktywnych lub destrukcyjnych zachowań czujemy się zupełnie inną osobą, niż bez nich. Zwykle będąc na przykład pod wpływem narkotyków czujemy się wówczas osobą inteligentną, wpływową, potężną. Gdy trzeźwiejemy, sytuacja się odwraca. Pojawia się poczucie bycia nikim. W takiej sytuacji w sposób kompulsywny powracamy do obiektu uzależnienia, by znów poczuć się „kimś”.
Drugim mechanizmem jest mechanizm zaprzeczenia. Polega on na tym, że osoba oddająca się pewnym czynnościom lub zażywająca na przykład narkotyki nie rozumie co jest przyczyną, a co skutkiem. Oznacza to, że nie dostrzega, że uzależnienie jest powodem problemów. Przeciwnie, zamroczeni tym mechanizmem możemy żyć w przekonaniu, że to nasze problemy są winne uzależnieniom, a my jesteśmy tylko bierną ofiarą. Terapia dla osób uzależnionych od narkotyków, alkoholu lub destrukcyjnych zachowań często pomaga w takich sytuacjach na nowo przejąć odpowiedzialność za siebie i swoje życie oraz dokonywane w nim wybory.
Trzeci z mechanizmów, mechanizm regulowania uczuć, aktywuje się wtedy, gdy nie potrafimy poradzić sobie z jakimś problemem. Wówczas właśnie sięgamy po substancje psychoaktywne, które zmieniając naszą świadomość sprawiają, że z pozoru czujemy się lepiej. W rzeczywistości jedynie jednak odwracają naszą uwagę od problemów, które zaczynają piętrzyć się i narastać. Im więcej problemów, tym częściej sięgamy po używki. Jest to więc błędne koło, z którego trudno się wydostać. Jeśli znajdziemy się w takiej sytuacji, warto dowiedzieć się gdzie w naszej okolicy znajduje się ośrodek stacjonarny leczenia uzależnień, w którym uzyskamy fachową pomoc.
Co wpływa na uzależnienia?
Jest wiele czynników, które podejrzewamy o wpływ na uzależnienia. Wśród nich najczęściej wypleniane są:
- Psychiczne,
- Biologiczne,
- Społeczne.
Czynniki psychiczne to najczęściej po prostu przyjemny stan, w który wprowadza nas zażywanie danych substancji lub wykonywanie danych działań. Sprawiają one, że czujemy się dobrze, nasze samopoczucie i samoocena rosną, gdy zajmujemy się obiektem naszego uzależnienia.
Czynniki biologiczne to coś, co sprawiać może, że będziemy bardziej podatni na wystąpienie uzależnienia. Jeśli na przykład na daną substancję psychoaktywną reagujemy bardzo źle i doświadczamy dotkliwych zatruć, prawdopodobnie koszty sięgania po nie będą dla nas tak duże, że trudno będzie się nam od nich uzależnić. Co innego, gdy taka reakcja nie występuje. Wówczas pozorne korzyści wynikające z czynników psychicznych mogą być trudne do odparcia. Często jeśli czynniki biologiczne szczególnie narażają nas na trwanie w uzależnieniu, rozwiązaniem może być ośrodek zamknięty dla uzależnionych.
Czynniki społeczne to oczywiście otoczenie, które może podtrzymywać uzależnienie. Przebywając w środowisku, w którym jest duże przyzwolenie na oddawanie się uzależnieniom bardzo trudno może być się im oprzeć.
